بهداشت ناخن

عمل اصلی ناخن در انسان مراقبت از انگشتان و کمک به فعالیتهای حرفه ای است. سلامت ناخن از دیدگاه زیبایی بسیار با اهمیت است. از طرفی وضعیت ناخن می تواند نشانه ای از موقعیت اجتماعی فرد باشد.

ناخن ها بطور عمده از کراتین ساخته میشوند که در واقع پروتئین مو و پوست نیز هستند. اگر چه ناخن دارای شکل ویژه ای از کراتین می باشد، که به نام « کراتین سخت» معروف است و مشابه ترکیبات شیمیایی شاخ حیوانات می باشد. بعلاوه ناخن دارای مقادیر کمتری کلسیم، آهن و روی نیز هست.

خاصیت انعطاف پذیری نسبی ناخن به دلیل فسفولیپیدها می باشد که در غشاء سلولهای بدن ماده اصلی تشکیل دهنده آن است.

آب قادر است از ناخن عبور کند، به همین دلیل است که تکرار تماس با آب و شوینده ها می تواند ناخن را خشک و شکننده کند.

قدرت و استحکام ناخن نه تنها به ترکیبات آن بلکه به شکل آن نیز بستگی دارد. ساختمان ناخن مشتمل است بر صفحه ناخن (nail plate) که ساختمانی سخت دارد و در تمام عمر رشد می کند، متریکس یا لایه مولد ناخن که عامل تولید مثل ّحجروی در رشد ناخن است، لانولا که در ناحیه شست دست و پا مشخص تر است، بستر ناخن و کوتیکول نیز بستری عروقی است که صفحه ناخن بر روی آن قرار می گیرد.

حد متوسط رشد ناخن 3 میلی متر در ماه است ولی بین 4/4-9 /1 میلی متر در ماه متغیر است.

فصول مختلف و بیماریهای خفیف اثر ناچیزی بر رشد ناخن دارد. قد یا وزن فرد روی رشد ناخن تأثیری ندارد. مردان رشد ناخن بیشتری تا 19 سالگی دارند، این تفاوت از این سن کاهش یافته ولی تا 69 سالگی رشد ناخن در مردان اندکی بیشتر است، از این سن به بعد، رشد ناخن در هر دو جنس یکسان می شود.

حاملگی باعث افزایش سرعت رشد و سوء تغذیه باعث کاهش آن می شود. بعضی از بیماریهای شدید نیز باعث اختلال در رشد یا ایجاد ناخن شود و

ممکن است فرورفتگی با برجستگی عرضی بر روی ناخن دیده شود.

مراقبتهای کلی از ناخن:

• ناخن نباید به عنوان یک ابزار عمل کند (از جمله باز کردن سر قوطی و ...) ناخنهای بلند بیشتر در معرض آسیب هستند، بنابراین ناخنها زیاد طویل آیده خوبی نیست.

• از تیز کردن ناخنها باید اجتناب کرد.

• تماس مکرر با آب می تواند باعث خشکی و آسیب ناخن می شود، ناخنها شکننده شده و انتهای آنها ترک می خورد. در هنگام شستشو خصوصاً با مواد کیمیاوی بهتر است از دستکش استفاده شود.

• کوتاه کردن ناخنها باید به گونه ای باشد که گوشه های ناخن را حفظ کرده و خط رویش ناخن را به شکل مستقیم درآورد. کوتاه کردن غلط ناخنها یکی از علل فرورفتن گوشت به داخل ناخن (in growing nail) است، که باعث نفوذ دردناک بافت اطراف ناخن به کناره های ناخن می گردد

• یکی از شایعترین مشکلات ناخن، بدشکلی آن است که می تواند نشانه ای از مشکلات داخلی باشد و یا ناشی از بدشكلي خود ناخن باشد، در بسیاری موارد افراد سعی می کنند به شکلی ناخن را با ناخنهای مصنوعی بپوشانند، در حالیکه این مواد می تواند باعث بد شکلی دائمی ناخن شود.

در بعضی موارد بدشکلی ناخن ناشی از عفونت سمارقي ناخن است. با وجودیکه امروزه ترکیبات ضد سمارقي متعددی وارد بازار شده است ولی بعضی از عفونتهای ناخن به درمانهای معمول مقاوم هستند.

مواد پاک کننده قوی یا قلوی می تواند ناخن را دچار نرمی و تخریب تدریجی کند. حلالهامی تواند باعث نرم شدگی صفحه ناخن شود. روغنهای معدنی باعث اونیکولیز (جدا شدن ناخن از بستر) و ضخام شدن زیر ناخن شود.

• عفونت کنار ناخن (پارونیشیا) به وسیله عوامل میكروبی متعددی ایجاد می شود. افراد شاغل در آشپزخانه، باغبانها، دهقانان و نوازندگان پیانو مستعد ابتلا به این بیماری هستند. شكل حاد آن اغلب در قصابها دیده می شود.

• ناخنها بهتر است با صابون و برس تمیز شوند. مانیکور شدید و عقب زدن کوتیکول ناخن و نظافت کنار ناخن با وسایل آلوده ممکن است باعث عفونت حاد یا مزمن انساج کنار ناخن می شود.

• گوشتك شدن کنار ناخن که در واقع شکسته شدن بخش سطحی پوست است به دلیل خشکی و تر شدن زیاد دست حین کار و شستشو و یا به علت جويدن ناخن ( بشكل عادت) ایجاد می شود. بهتر است از دستکش های کار استفاده شود و توسط کريمهای مرطوب کننده می توان از ایجاد آن پیشگیری کرد.